TƯƠNG ƯNG CHƯ THIÊN

Tương Ưng Bộ Kinh (Samyutta Nikaya) Tập 1 [Thiên có Kệ] Chương 1 TƯƠNG ƯNG CHƯ THIÊN

———————————————————————————————
PHẨM I
(Cây Lau)
，(1)
，Bộc Lưu
，Như vầy tôi nghe.
，Một thời Thế Tôn ở Sàvatthi (Xá-vệ), Jetavana (Thắng Lâm), tại vườn ông Anàthapindika (Cấp Cô Ðộc).
，Rồi một vị Thiên, khi đêm đã gần tàn, với nhan sắc thù thắng chói sáng toàn vùng Jetavana, đi đến Thế Tôn, sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi đứng một bên. Ðứng một bên, vị Thiên ấy bạch Thế Tôn:
，- Thưa Tôn giả, làm sao Ngài vượt khỏi bộc lưu?
，- Này Hiền giả, không đứng lại, không bước tới, Ta vượt khỏi bộc lưu.
，- Thưa Tôn giả, làm sao không đứng lại, không bước tới, Ngài vượt khỏi bộc lưu?
，- Này Hiền giả, khi Ta đứng lại, thời Ta chìm xuống. Này Hiền giả, khi Ta bước tới, thời Ta trôi giạt; do vậy, này Hiền giả, không đứng lại, không bước tới, Ta vượt khỏi bộc lưu.
，(Vị Thiên):
，Từ lâu, tôi mới thấy
，Bà-la-môn tịch tịnh.
，Không đứng, không bước tới,
，Vượt chấp trước ở đời.
，Vị Thiên ấy nói như vậy và bậc Ðạo Sư chấp nhận. Vị Thiên ấy biết được:
，- "Thế Tôn đã chấp nhận ta".
，Vị ấy đảnh lễ Thế Tôn, thân phía hữu hướng về Ngài, rồi biến mất tại chỗ.

，(2)
，Giải Thoát
，... Ở Sàvatthi. Rồi một vị Thiên, khi đêm đã gần tàn, với nhan sắc thù thắng chói sáng toàn vùng Jetavana, đi đến Thế Tôn. Sau khi đến, vị ấy đảnh lễ Thế Tôn rồi đứng một bên. Ðứng một bên, vị Thiên ấy bạch Thế Tôn:
，- Thưa Tôn giả, Ngài có biết giải thoát, thoát ly, viễn ly cho các chúng sanh không?
，- Này Hiền giả, Ta có biết giải thoát, thoát ly, viễn ly cho các chúng sanh.
，- Thưa Tôn giả, như thế nào Ngài biết giải thoát, thoát ly, viễn ly cho các chúng sanh?
，Hỷ, tái sanh đoạn tận,
，Tưởng, thức được trừ diệt,
，Các thọ diệt, tịch tịnh,
，Như vậy này Hiền giả,
，Ta biết sự giải thoát,
，Thoát ly và viễn ly,
，Cho các loại chúng sanh.

，(3)
，Ðưa Ðến Ðoạn Tận
，... Ðứng một bên, vị Thiên ấy nói lên bài kệ này trước mặt Thế Tôn:
，Mạng sống bị dắt dẫn,
，Tuổi thọ chẳng là bao,
，Bị dẫn đến già nua,
，Không có nơi dừng bước.
，Ai đem tâm quán tưởng,
，Sợ hãi tử vong này,
，Hãy làm các công đức,
，Ðưa đến chơn an lạc.
，(Thế Tôn):
，Mạng sống bị dắt dẫn,
，Tuổi thọ chẳng là bao,
，Bị dẫn đến già nua,
，Không có nơi dừng bước.
，Ai đem tâm quán tưởng,
，Sợ hãi tử vong này,
，Hãy bỏ mọi thế lợi,
，Tâm hướng cầu tịch tịnh.

，(4)
，Thời Gian Trôi Qua
，... Nhân duyên ở Sàvatthi, đứng một bên, vị Thiên ấy nói lên bài kệ này trước mặt Thế Tôn:
，Thời gian lặng trôi qua,
，Ðêm ngày luôn di động,
，Tuổi tác buổi thanh xuân,
，Tiếp tục bỏ chúng ta.
，Những ai chịu quán sát,
，Sợ hãi tử vong này,
，Hãy làm các công đức,
，Ðưa đến chơn an lạc.
，(Thế Tôn):
，Thời gian lặng trôi qua,
，Ðêm ngày luôn di động,
，Tuổi tác buổi thanh xuân,
，Tiếp tục bỏ chúng ta.
，Những ai chịu quán sát,
，Sợ hãi tử vong này,
，Hãy bỏ mọi thế lợi,
，Tâm hướng cầu tịch tịnh.

，(5)
，Bao Nhiêu Phải Cắt Ðoạn
，... Ðứng một bên, vị Thiên ấy nói lên bài kệ này trước mặt Thế Tôn:
，Phải cắt đoạn bao nhiêu,
，Phải từ bỏ bao nhiêu,
，Tu tập thêm bao nhiêu,
，Vượt qua bao trói buộc,
，Ðể được có danh xưng,
，Tỷ-kheo vượt bộc lưu?
，(Thế Tôn):
，Phải cắt đoạn đến năm,
，Phải từ bỏ đến năm,
，Tu tập thêm năm pháp (lực),
，Vượt qua năm trói buộc,
，Ðể được có danh xưng,
，Tỷ-kheo "vượt bộc lưu".

，(6)
，Tỉnh Giác
，... Ðứng một bên, vị Thiên ấy nói lên bài kệ này trước mặt Thế Tôn:
，Có bao pháp mê ngủ,
，Khi pháp khác tỉnh giác?
，Có bao pháp tỉnh giác,
，Khi pháp khác mê ngủ?
，Có bao nhiêu việc làm
，Ðưa ta đến trần cấu?
，Có bao nhiêu việc làm
，Khiến ta được thanh tịnh?
，(Thế Tôn):
，Có năm pháp mê ngủ,
，Khi pháp khác tỉnh giác,
，Có năm pháp tỉnh giác,
，Khi pháp khác mê ngủ.
，Chính có năm việc làm
，Ðưa ta đến trần cấu,
，Chính có năm việc làm
，Khiến ta được thanh tịnh.

，(7)
，Không Liễu Tri
，... Ðứng một bên, vị Thiên ấy nói lên bài kệ này trước mặt Thế Tôn:
，Những ai với các pháp,
，Không liễu tri thấu suốt,
，Bị hướng dẫn lầm lạc,
，Vòng quanh các dị giáo.
，Họ mê ngủ triền miên,
，Họ không có tỉnh giác,
，Nay thật đã đến thời,
，Họ cần phải thức tỉnh.
，(Thế Tôn):
，Những ai với các pháp,
，Khéo liễu tri sáng suốt,
，Không bị dẫn lầm lạc,
，Vòng quanh các dị giáo,
，Họ chứng Chánh đẳng giác.
，Họ liễu tri viên mãn,
，Trên đường không thăng bằng,
，Họ bước thật thăng bằng.

，(8)
，Mê Loạn
，... Ðứng một bên, vị Thiên ấy nói lên bài kệ này trước mặt Thế Tôn:
，Những ai đối các pháp,
，Quá đắm say mê loạn,
，Bị hướng dẫn lầm lạc,
，Vòng quanh các dị giáo,
，Họ mê ngủ triền miên,
，Họ không có tỉnh giác,
，Nay thật đã đến thời,
，Họ cần phải thức tỉnh.
，(Thế Tôn):
，Những ai đối các pháp,
，Không đắm say mê loạn,
，Không bị dẫn lầm lạc,
，Vòng quanh các dị giáo,
，Họ chứng Chánh đẳng giác.
，Họ liễu tri viên mãn,
，Trên đường không thăng bằng,
，Họ bước thật thăng bằng.

，(9)
，Mong Muốn Kiêu Mạn
，... Ðứng một bên, vị Thiên ấy nói lên bài kệ này trước mặt Thế Tôn:
，Ðối vị ưa kiêu mạn,
，Ở đây không điều phục,
，Không trí tuệ sáng suốt,
，Không định tĩnh nhiếp tâm,
，Ðộc thân trú rừng núi,
，Sống với tâm phóng dật,
，Vị ấy không vượt khỏi,
，Sự chi phối ma lực.
，(Thế Tôn):
，Từ bỏ mọi kiêu mạn,
，Tâm tư khéo nhiếp định,
，Với tâm khéo tư sát,
，Giải thoát mọi phiền trược,
，Ðộc thân trú rừng núi (giới),
，Với tâm không phóng dật,
，Vị ấy vượt thoát khỏi,
，Sự chi phối ma lực.

，(10)
，Rừng Núi
，... Ðứng một bên, vị Thiên ấy nói lên bài kệ này trước mặt Thế Tôn:
，Thường sống trong rừng núi,
，Bậc Thánh sống Phạm hạnh,
，Một ngày ăn một buổi,
，Sao sắc họ thù diệu?
，(Thế Tôn):
，Không than việc đã qua,
，Không mong việc sắp tới,
，Sống ngay với hiện tại,
，Do vậy, sắc thù diệu.
，Do mong việc sắp tới,
，Do than việc đã qua,
，Nên kẻ ngu héo mòn,
，Như lau xanh rời cành.

PHẨM II
(Vườn Hoan Hỷ)
，(1)
，Vườn Hoan Hỷ
，Như vậy tôi nghe.
，Một thời Thế Tôn trú ở Sàvatthi (Xá-vệ), Jetavana (Thắng Lâm), tại vườn ông Anàthapindika (Cấp Cô Ðộc). Tại đấy, Thế Tôn gọi các Tỷ-kheo:
，- "Này các Tỷ-kheo".
，- "Thưa vâng, bạch Thế Tôn".
，Các Tỷ-kheo ấy vâng đáp Thế Tôn. Thế Tôn nói như sau:
，- Thuở xưa, này các Tỷ-kheo, có vị Thiên thuộc cõi trời Ba mươi ba, với chúng Thiên nữ vây quanh, du hí ở vườn Hoan Hỷ, thọ hưởng năm thiên dục công đức. Bây giờ, vị Thiên ấy nói lên bài kệ này:
，Chúng không biết đến lạc,
，Nếu không thấy Hoan Hỷ,
，Chỗ trú cả Trời, Người,
，Cõi ba mươi lừng danh.
，Ðược nghe nói vậy, này các Tỷ-kheo, một vị Thiên khác đáp vị Thiên ấy với bài kệ:
，Kẻ ngu, sao không biết,
，Vị Ứng cúng đã nói:
，"Mọi hành là vô thường,
，Tự tánh phải sanh diệt,
，Sau khi sanh, chúng diệt,
，Nhiếp chúng là an lạc."

，(2)
，Vui Thích
，... Ðứng một bên, vị Thiên ấy nói lên bài kệ này trước mặt Thế Tôn:
，Cha đối con vui thích ,
，Chủ với bò vui thích,
，Người sanh y, vui thích ,
，Không sanh y, không vui.
，(Thế Tôn):
，Cha đối con sầu muộn ,
，Chủ với bò sầu muộn,
，Người sanh y, sầu muộn,
，Không sanh y, không sầu.

，(3)
，Không Ai Bằng Con
，... Ðứng một bên, vị Thiên ấy nói lên bài kệ này trước mặt Thế Tôn:
，Thương ai bằng thương con,
，Của nào bằng bò nhà,
，Sáng nào bằng mặt trời,
，Nước nào hơn biển cả.
，(Thế Tôn):
，Thương ai bằng thương mình,
，Của nào bằng lúa gạo,
，Sáng nào bằng trí tuệ,
，Nước nào hơn mưa rào.

，(4)
，Giai Cấp Sát Ðế Lỵ
，Giữa các hàng hai chân,
，Sát-lỵ là tối thắng,
，Giữa các loài bốn chân,
，Bò đực là tối thắng,
，Trong các hàng thê thiếp,
，Quý nữ là tối thắng.
，Trong các hàng con trai,
，Trưởng nam là tối thắng.
，(Thế Tôn):

，Giữa các loài hai chân,
，Chánh giác là tối thắng.
，Giữa các loài bốn chân,
，Thuần chủng là tối thắng.
，Trong các hàng thê thiếp,
，Nhu thuận là tối thắng.
，Trong các hàng con trai,
，Trung thành là tối thắng.

，(5)
，Tiếng Ðộng Rừng Sâu
，(hay Thân tịch tịnh)
，Nay là thời giữa trưa,
，Loài chim nghỉ yên lặng,
，Vang động tiếng rừng sâu,
，Ta run, ta khiếp sợ.
，(Thế Tôn):
，Nay là thời giữa trưa,
，Loài chim nghỉ yên lặng,
，Vang động tiếng rừng sâu,
，Ta vui, Ta thích thú.

，(6)
，Ngủ Gục, Biếng Nhác
，Ngủ gục, nhác, ngáp dài,
，Không vui, ăn quá độ,
，Ở đây, đối chúng sanh,
，Thánh đạo không hiển lộ.
，Ngủ gục, nhác, ngáp dài,
，Không vui, ăn quá độ,
，Với tinh tấn, đoạn chúng,
，Thánh đạo được thanh tịnh.

，(7)
，Khó Làm
，(hay Con rùa)
，Khó làm, khó kham nhẫn,
，Thiếu trí, hành Sa-môn,
，Chỗ kẻ ngu thối đọa,
，Chỗ ấy đầy chướng ngại.
，Bao ngày hành Sa-môn
，Nếu tâm không chế ngự,
，Mỗi bước, phải sa đọa,
，Nô lệ cho suy tư,
，Như rùa rút chân cẳng,
，Trong mai rùa của mình.
，Vị Tỷ-kheo cũng vậy,
，Thâu nhiếp mọi suy tư,
，Không tham dính vật gì,
，Không làm hại người nào,
，Hoàn toàn thật tịch tịnh,
，Không chỉ trích một ai.

，(8)
，Tàm Quý
，Người được tàm chế ngự,
，Tìm được ai ở đời?
，Ai biết ngăn chỉ trích,
，Như ngựa hiền bóng roi.
，Người được tàm chế ngự,
，Sống thường thường chánh niệm,
，Vị ấy đạt kết quả,
，Khổ đau được đoạn tận,
，Bước những bước thăng bằng,
，Trên đường không thăng bằng.

，(9)
，Am Tranh
，Ngài không có am tranh,
，Ngài không có tổ ấm,
，Ngài không có dây giăng,
，Ngài thoát khỏi hệ phược.
，(Thế Tôn):
，Ta không có am tranh,
，Ta không có tổ ấm,
，Ta không có dây giăng,
，Ta thoát khỏi hệ phược.
，(Vị Thiên):
，Con nói am là gì?
，Nói tổ ấm là gì?
，Nói dây giăng là gì?
，Nói hệ phược là gì?
，(Thế Tôn):
，Ông nói am là mẹ,
，Nói tổ ấm là vợ,
，Nói dây giăng là con,
，Nói hệ phược là ái.
，(Vị Thiên):
，Lành thay, Ngài không am!
，Lành thay, không tổ ấm!
，Lành thay, không dây giăng!
，Lành thay, Ngài thoát phược!

，(10)
，Samiddhi
，Như vầy tôi nghe.
，Một thời Thế Tôn ở Vương Xá tại Tapodàràma (Tịnh xá Suối nước nóng).
，Tôn giả Samiddhi, khi đêm đã gần tàn, thức dậy và đi đến suối nước nóng để tắm rửa tay chân. Sau khi tắm rửa tay chân, ra khỏi suối nước nóng, Tôn giả đứng, đắp một tấm y để phơi tay chân cho khô.
，Rồi một vị Thiên, khi đêm đã gần tàn, với dung sắc thù thắng, chói sáng toàn vùng suối nước nóng, đi đến Tôn giả Samiddhi, sau khi đến, đứng giữa hư không, nói lên bài kệ với Tôn giả Samiddhi:
，Không hưởng, Ông khất thực,
，Nay khất thực, không hưởng,
，Hãy hưởng rồi khất thực,
，Chớ uổng phí thời gian.
，(Samiddhi):
，Thời Ông, ta không biết.
，Thời ta, ẩn không hiện.
，Không hưởng, ta khất thực,
，Không uổng thời gian ta.
，Rồi vị Thiên ấy đứng xuống đất và thưa với Tôn giả Samiddhi:
，- Này Tỷ-kheo, Ông còn trẻ tuổi mà đã xuất gia, niên thiếu, tóc còn đen nhánh trong tuổi thanh xuân. Trong thời trẻ thơ của tuổi đời, Ông không thọ hưởng các ái dục. Này Tỷ-kheo, hãy thọ hưởng các ái dục của người đời. Chớ có bỏ hiện tại mà chạy theo những gì bị thời gian chi phối.
，- Này Hiền giả, ta không bỏ hiện tại và chạy theo những gì bị thời gian chi phối. Và này Hiền giả, chính ta bỏ những gì bị thời gian chi phối để chạy theo hiện tại. Này Hiền giả, Thế Tôn đã nói, các dục bị thời gian chi phối, nhiều khổ đau, nhiều phiền não (Upàyàsà); nguy hiểm ở đấy càng nhiều hơn. Còn pháp này thuộc về hiện tại, không bị thời gian chi phối, đến để mà thấy, có khả năng hướng thượng, chỉ người trí mới tự mình giác hiểu.
，- Và này Tỷ-kheo, như thế nào mà Thế Tôn đã nói các dục bị thời gian chi phối, nhiều khổ đau, nhiều phiền não, nguy hiểm ở đấy càng nhiều hơn? Như thế nào thuộc về hiện tại là pháp này, không bị thời gian chi phối, đến để mà thấy, có khả năng hướng thượng, chỉ người trí mới tự mình giác hiểu?
， Này Hiền giả, tôi là người mới xuất gia, mới đến đây không bao lâu. Tôi không thể giải thích rộng rãi cho Ông pháp và luật này. Nhưng Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Ðẳng Giác nay ở Ràjagaha (Vương Xá) tại tịnh xá Tapoda (Suối nước nóng). Hãy đi đến Thế Tôn và hỏi ý nghĩa này. Thế Tôn trả lời cho Ông như thế nào, hãy như vậy thọ trì.
，- Này Tỷ-kheo, không dễ gì cho chúng tôi được đến gặp bậc Thế Tôn ấy, một bậc được chư Thiên khác, có đại uy lực đoanh vây. Này Tỷ-Kheo, nếu Ngài đi đến bậc Thế Tôn ấy và hỏi ý nghĩa này, chúng tôi có thể đến để nghe pháp.
，- Thưa vâng, Hiền giả.
，Tôn giả Samiddhi vâng đáp vị Thiên ấy, đi đến Thế Tôn, sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Ngồi xuống một bên, Tôn giả Samiddhi bạch Thế Tôn:
，Ở đây, bạch Thế Tôn, sau khi đêm đã gần tàn, con thức dậy và đi đến suối nước nóng để tắm rửa tay chân. Sau khi tắm rửa tay chân, ra khỏi suối nước nóng, con đứng đắp một tấm y để phơi tay chân cho khô. Bạch Thế Tôn, rồi một vị Thiên, sau khi đêm vừa mãn, với dung sắc thù thắng, chói sáng toàn vùng nước nóng, đi đến con, sau khi đến, đứng giữa hư không và nói lên bài kệ này:
，"Không hưởng, Ông khất thực,
，Nay khất thực, không hưởng,
，Hãy hưởng rồi khất thực,
，Chớ uổng phí thời gian."
，Khi nghe nói vậy, bạch Thế Tôn, con trả lời với vị Thiên ấy bằng bài kệ:
，"Thời Ông, ta không biết,
，Thời ta, ẩn không hiện,
，Không hưởng, ta khất thực,
，Không uổng thời gian ta."
，Bạch Thế Tôn, rồi vị Thiên ấy đứng xuống đất và thưa với con:
，- «Này Tỷ-kheo, Ông còn trẻ tuổi mà đã xuất gia, niên thiếu, tóc đen nhánh, trong tuổi thanh xuân. Trong thời trẻ thơ của tuổi đời, Ông không thọ hưởng các dục. Này Tỷ-kheo, hãy thọ hưởng các dục lạc của người đời. Chớ có bỏ hiện tại để chạy theo những gì bị thời gian chi phối."
，Khi được nói vậy, bạch Thế Tôn, con nói với vị Thiên ấy:
， - «Này Hiền giả, ta không bỏ hiện tại để chạy theo những gì bị thời gian chi phối. Và này Hiền giả, chính ta bỏ những gì bị thời gian chi phối để chạy theo hiện tại. Những gì thuộc thời gian, này Hiền giả, là các dục, được nói đến là nhiều khổ đau, nhiều phiền não (upàyàsa), nguy hiểm ở đấy lại nhiều hơn. Còn pháp này thuộc hiện tại, không bị thời gian chi phối, đến để mà thấy, có khả năng hướng thượng, chỉ người trí mới tự mình giác hiểu."
，Khi được nói vậy, bạch Thế Tôn, vị Thiên ấy nói với con:
，- «Và này Tỷ-kheo, như thế nào mà Thế Tôn đã nói các dục bị thời gian chi phối, nhiều khổ đau, nhiều phiền não, nguy hiểm ở đây càng nhiều hơn? Như thế nào thuộc về hiện tại là pháp này không bị thời gian chi phối, đến để mà thấy, có khả năng hướng thượng, chỉ người trí mới tự mình giác hiểu?"
，Khi được nói vậy, bạch Thế Tôn, con nói với vị Thiên ấy:
， - «Này Hiền giả, tôi là người mới xuất gia, mới đến đây không bao lâu. Tôi không thể giải thích rộng rãi cho Ông về pháp và luật này. Nhưng Thế Tôn, bậc A-la-hán, Chánh Ðẳng Giác nay ở Ràjagaha (Vương Xá), tại tịnh xá Tapoda (Suối nước nóng). Hãy đi đến Thế Tôn và hỏi ý nghĩa này. Thế Tôn trả lời cho Ông như thế nào, hãy như vậy thọ trì."
，Khi được nói vậy, bạch Thế Tôn, vị Thiên ấy nói với con:
，- «Này Tỷ-kheo, không dễ gì cho chúng tôi được đến gặp bậc Thế Tôn ấy, một bậc được các chư Thiên khác có đại uy lực đoanh vây. Này Tỷ-kheo, nếu Ngài đi đến bậc Thế Tôn và hỏi ý nghĩa ấy, chúng tôi cũng sẽ đến và nghe pháp."
，- Bạch Thế Tôn, nếu vị Thiên ấy nói sự thật, thời vị ấy ở đây, không xa bao nhiêu.
，Khi được nói vậy, vị Thiên ấy nói với Tôn giả Samiddhi như sau:
，- Hãy hỏi đi, Tỷ-kheo! Hãy hỏi đi, Tỷ-kheo! Tôi đã đến rồi.
，Rồi Thế Tôn nói lên bài kệ với vị Thiên ấy:
，Chúng sanh được hiểu biết,
，Những điều được nói lên,
，Và chấp trước thái độ,
，Trên những điều được nói.
，Nếu họ không liễu tri
，Những điều được nói lên,
，Họ đi đến trói buộc.
，Do thần chết chi phối,
，Nếu họ liễu tri được
，Những điều được nói lên,
，Họ không có tưởng tri,
，Những điều được nói ra.
，Ðối với vị như vậy,
，Lỗi lầm nhất định không.
，Nếu các Ông có biết,
，Hãy nói lên Dạ-xoa.
，- Bạch Thế Tôn, con không có hiểu ý nghĩa một cách rộng rãi những điều Thế Tôn nói lên một cách vắn tắt. Lành thay, nếu Thế Tôn nói lên cho con để con có thể hiểu một cách rộng rãi những điều Thế Tôn nói lên một cách vắn tắt.
，(Thế Tôn):
，Bằng, thắng hay thua Ta,
，Nghĩ vậy đấu tranh khởi;
，Cả ba không dao động,
，Bằng, thắng không khởi lên.
，Nếu như Ông có biết,
，Hãy nói lên, Dạ-xoa.
，- Bạch Thế Tôn, con không có hiểu ý nghĩa một cách rộng rãi những điều Thế Tôn nói lên một cách vắn tắt. Lành thay, nếu Thế Tôn nói lên cho con để con có thể hiểu một cách rộng rãi những điều Thế Tôn nói lên một cách vắn tắt.
，(Thế Tôn):
，Hãy từ bỏ tính toán,
，Không chạy theo hư tưởng,
，Từ bỏ mọi tham ái,
，Ðối danh sắc ở đời,
，Vị ấy đoạn triền phược,
，Không lo âu, không ái.
，Chư Thiên và loài Người,
，Ðời này hay đời sau,
，Ở cảnh giới chư Thiên,
，Hay tại mọi trú xứ,
，Tìm cầu nhưng không gặp,
，Vết tích của vị ấy.
，Nếu Ông biết người ấy
，Hãy nói lên, Dạ-xoa.
，- Bạch Thế Tôn, lời nói vắn tắt của Thế Tôn, con hiểu ý nghĩa rộng rãi như sau:
，Khắp thế giới chớ làm,
，Ðiều ác thân, miệng, ý,
，Từ bỏ mọi ái dục,
，Chánh niệm, tâm tỉnh giác,
，Không khổ hạnh ép xác,
，Vô bổ, không lợi ích.

PHẨM III
(Kiếm)
，(1)
，Kiếm
，... (Nhân duyên ở Sàvatthi). Ðứng một bên, vị Thiên ấy nói lên bài kệ này trước mặt Thế Tôn:
，Như kiếm đã chạm da,
，Như lửa cháy trên đầu,
，Tỷ-kheo hãy chánh niệm,
，Xuất gia bỏ ái dục.
，(Thế Tôn):
，Như kiếm đã chạm da,
，Như lửa cháy trên đầu,
，Tỷ-kheo hãy chánh niệm,
，Xuất gia bỏ thân kiến.

，(2)
，Xúc Chạm
，Không xúc, không có chạm,
，Có xúc, thời có chạm,
，Nên hại người không hại,
，Tức có xúc, có chạm,
，Ai hại người không hại,
，Người tịnh, không ô nhiễm,
，Kẻ ngu hái quả ác,
，Như ngược gió tung bụi.

，(3)
，Triền Phược
，Nội triền và ngoại triền,
，Chúng sanh bị triền phược,
，Con hỏi Gotama,
，Ai thoát khỏi triền này?
，(Thế Tôn):
，Người trú giới có trí,
，Tu tập tâm và tuệ,
，Nhiệt tâm và thận trọng,
，Tỷ-kheo ấy thoát triền.
，Với ai, đã từ bỏ
，Tham, sân và vô minh,
，Bậc Lậu tận, Ứng cúng,
，Vị ấy thoát triền phược.
，Chỗ nào danh và sắc,
，Ðược đoạn tận, vô dư,
，Ðoạn chướng ngại, sắc tưởng,
，Chỗ ấy triền phược đoạn.

，(4)
，Chế Ngự Tâm
，Chỗ nào ý chế ngự,
，Chỗ ấy đau khổ tận.
，Ý chế ngự hoàn toàn,
，Thoát đau khổ hoàn toàn.
，(Thế Tôn):
，Không nên chế ngự ý,
，Hoàn toàn về mọi mặt,
，Chớ có chế ngự ý,
，Nếu tự chủ đạt được.
，Chỗ nào ác pháp khởi,
，Chỗ ấy chế ngự ý.

，(5)
，Vị A-La-Hán
，Vị Tỷ-kheo La-hán,
，Ðã làm điều phải làm,
，Các lậu được đoạn tận,
，Thân này, thân tối hậu.
，Vị ấy có thể nói:
，"Chính tôi vừa nói lên"
，Vị ấy có thể nói:
，"Họ nói là của tôi".
，(Thế Tôn):
，Vị Tỷ-kheo La-hán,
，Ðã làm điều phải làm,
，Các lậu được đoạn tận,
，Thân này, thân tối hậu.
，Vị ấy có thể nói:
，"Chính tôi vừa nói lên",
，Vị ấy có thể nói:
，"Họ nói là của tôi".
，Vị ấy khéo biết rõ,
，Danh xưng ở thế gian,
，Vì chỉ là danh xưng,
，Vị ấy cũng danh xưng.
，(Vị Thiên):
，Vị Tỷ-kheo La-hán,
，Ðã làm điều phải làm,
，Các lậu được đoạn tận,
，Thân này, thân tối hậu.
，Có phải Tỷ-kheo ấy,
，Ði gần đến kiêu mạn,
，Khi vị ấy có nói:
，"Chính tôi vừa nói lên".
，Khi vị ấy có nói:
，"Họ nói là của tôi"?
，(Thế Tôn):
，Ai đoạn tận kiêu mạn,
，Không còn những buộc ràng,
，Mọi hệ phược kiêu mạn,
，Ðược hoàn toàn đoạn tận.
，Vị có trí sáng suốt,
，Vượt khỏi mọi hư tưởng,
，Vị ấy có thể nói:
，"Chính tôi vừa nói lên",
，Vị ấy có thể nói:
，"Họ nói là của tôi".
，Vị ấy khéo biết rõ,
，Danh xưng ở thế gian,
，Vì chỉ là danh xưng,
，Vị ấy cũng danh xưng.

，(6)
，Ánh Sáng
，Vật gì chiếu sáng đời,
，Do chúng, đời chói sáng?
，Con đến hỏi Thế Tôn,
，Muốn biết lời giải đáp.
，(Thế Tôn):
，Bốn vật chiếu sáng đời,
，Thứ năm, đây không có.
，Ngày, mặt trời sáng chói,
，Ðêm, mặt trăng tỏ rạng,
，Lửa cháy đỏ đêm ngày,
，Chói sáng khắp mọi nơi.
，Chánh giác sáng tối thắng,
，Sáng này, sáng vô thượng.

，(7)
，Nước Chảy
，Chỗ nào nước chảy ngược?
，Chỗ nào nước xoáy dừng?
，Chỗ nào danh và sắc,
，Ðược đoạn diệt, không dư?
，Chỗ nào nước và đất,
，Lửa, gió không vững trú,
，Do vậy nước chảy ngược,
，Chỗ ấy nước xoáy dừng,
，Chỗ ấy danh và sắc,
，Ðược đoạn diệt, không dư.

，(8)
，Giàu Lớn
，Sát-đế-lỵ giàu lớn,
，Tài sản, quốc độ lớn,
，Luôn luôn ganh tị nhau,
，Hưởng dục không biết ngán,
，Giữa người sống dao động,
，Trôi theo dòng tái sanh.
，Ai bỏ tật và ái,
，Không dao động giữa đời.
，(Thế Tôn):
，Vị xuất gia bỏ nhà,
，Bỏ con, gia súc, thân,
，Bỏ tham và bỏ sân,
，Và từ bỏ vô minh,
，Bậc Lậu tận, La-hán,
，Không dao động giữa đời.

，(9)
，Bốn Bánh Xe
，Bốn bánh xe, chín cửa,
，Ðầy uế, hệ lụy tham,
，Chìm đắm trong bùn nhơ,
，Ôi, thưa bậc Ðại Hùng,
，Sanh thú người như vậy,
，Tương lai sẽ thế nào?
，(Thế Tôn):
，Cắt hỷ và buộc ràng,
，Dục tham và tà ác,
，Ái căn được đoạn tận,
，Sanh thú sẽ như vậy.

，(10)
，Con Sơn Dương
，Chân như chân sơn dương,
，Vừa thon lại vừa mạnh,
，Ăn uống có chừng mực,
，Không tham lam, say đắm,
，Như sư tử, voi rừng,
，Ðộc hành, không dục vọng.
，Sau khi đến, con hỏi,
，Làm sao thoát khổ đau?
，(Thế Tôn):
，Có năm dục ở đời,
，Ý căn là thứ sáu,
，Ở đây, từ ước muốn,
，Như vậy thoát khổ đau.

PHẨM IV
(Quần Tiên)
PHẨM V-VIII
(Thiêu Cháy-Già-Thắng-Đoạn)
...

[CHƯƠNG TIẾP THEO]

Hòa thượng Thích Minh Châu dịch Việt
Trangphattu Yếu lược & Bố cục